De geneeskracht van Berkenblaadjes

Mei is een mooie maand om Berkenblaadjes te oogsten. Ze zien er nog fris en ongeschonden uit en hebben een gezonde lichtgroene kleur. Oogst een paar handen vol blad om je gezondheid te ondersteunen. Natuurlijk pluk je niet een boom kaal maar je oogst van meerdere bomen. Laat de blaadjes op een donkere en droge plek ongeveer een week drogen. Bewaar het gedroogde blad in een papieren zak of pot op een donkere plaats bij kamertemperatuur.

 

Als ik vertel over de Berk, spreek ik in de vrouwelijke vorm. Voor mij is de Berk met haar wiegende takken en witte stam een opvallende verschijning . Een lichtgevend baken in een donker bos. Haar afhangende takken zijn net lange haren en haar stam is als een ranke vrouwelijke gestalte. Ze is voor mij de “dame van het woud”.

 

Je vindt de Berk o.a. solitair in een veld, soms verstopt tussen hoge dennen in het bos of fier in voor- en achtertuinen. In het bos zie je vaak jonge en oudere Berken in groepjes nauw tegen elkaar staan. Er groeien Berken op puinhellingen, stortplaatsen, in parken, tussen de bebouwing in dorpen en steden. Een boom die zo dicht bij de mensen groeit, voor ons gemakkelijk bereikbaar is en die het goede uit de natuur aan ons geeft.

 

Ik hoor wel eens dat datgene wat aan kruid in “je achtertuin” groeit op dat moment in je leven wellicht heilzaam kan zijn. Als ik in mijn eigen achtertuin kijk, klopt dat meestal wonderlijk genoeg. Een mooi voorbeeld hiervan: ik heb een gevoelige spijsvertering en in de loop der jaren is vanuit het niets de Daslook, Allium ursinum, tevoorschijn gekomen. Inmiddels is in het voorjaar de aarde onder de Kerselaar en Notelaar er volledig mee bedekt. Daslook is een heerlijk kruid wat ikzelf gebruik om mijn spijsvertering te versterken. Ik maak er pesto, olie en tinctuur van. In een kruidenconsult adviseer ik het kruid te gebruiken bij darminfecties, een verstoorde darmflora, een candida infectie, opgeblazen buik en spijsverteringsproblemen. Een natuurlijk geneesmiddel wat gewoon in mijn achtertuin voor handen is. Maar dit terzijde, terug naar de Berk.

In ons land komen van nature twee Berkensoorten voor; de Ruwe en de Zachte berk.

Ze zijn ten opzichte van andere bomen gemakkelijk te herkennen aan hun zilverwitte schors. De Ruwe berk heeft afhangende takken. Daarom wordt deze boom ook wel Treurberk of Betula pendula genoemd. Pendula is Latijn voor hangend. De takken van de Zachte berk staan meer overeind en het blad voelt aan als fluweel, vandaar de naam.

 

De Berk is pioniersboom, een boom die een begin markeert. Ze groeit als eerste op een plek als er nog niets anders groeit. Overal waar haar zaden door de wind worden verspreid, of het nu een plaats tussen stenen, rotsen, bosgrond, veen of zand is, of het er koud, warm, onherbergzaam of vochtig is, een Berkenboom kan en zal er groeien.

 

Kelten, Germanen, Scandinaviërs en de Siberische sjamanen zagen de Berk als de levensboom, een magische boom. Hun rituelen van nu zijn nog steeds gebaseerd op deze zienswijze.

Wat een overduidelijke rode lijn is in alle symboliek, mythes en rituelen is haar pionierskracht. De kracht van vernieuwing. De kracht van wedergeboorte. Als je echt wilt vernieuwen horen daar zuivering en afscheid nemen bij. Zo kan je pas weer een nieuw begin maken met een heldere geest en schoon lichaam. Berk-blad helpt met zuivering van het lichaam.

 

Het blad van de Ruwe en de Zachte berk bevat heel veel goede stoffen voor onze gezondheid.

In de herboristiek noemen we deze stoffen inhoudsstoffen of kruideninhoudsstoffen.

Als het gaat om de vorming van deze stoffen geldt het volgende: hoe harder een plant moet werken om te groeien en zich te beschermen tegen weersomstandigheden, schimmels, insecten en ziektes , hoe meer stofjes de plant aanmaakt die hiervoor zorg dragen. Dat zijn de geneeskrachtige stoffen die onze gezondheid helpen en ondersteunen. Als er geen bestrijdingsmiddelen worden gebruikt tegen de “aanvallende factoren” moet de plant zelf harder werker om zichzelf te beschermen en maakt dus meer van deze stoffen aan. Onder andere daarom gebruik ik in de kruiden- en groentetuin geen enkel bestrijdingsmiddel en pleit ik ervoor om biologisch gekweekte groenten en fruit te eten.

 

Naast vitamine C (0,5 gram), vitamine B3 en de mineralen (4%) die in Berkenbladeren zitten zijn één van de inhoudsstoffen de flavonoïden waarvan 2-3 % voorkomt in het blad. Het zijn pigmentstoffen die zorg dragen voor de kleur van bloemen, fruit, groenten en de prachtige herfsttinten in het najaar.

In de blaadjes van de Berk zit ook ongeveer 0,1% etherische olie die zorgt draagt voor o.a. voor ontsmettende werking op de urinewegen.

Looistoffen hebben een aandeel van 5 tot 6 % en zorgen voor een ontstekingsremmende en samentrekkende werking bij in- en uitwendig gebruik.

Een ander stof die voor 3% voorkomt in Berkenblad is betuline zuur. Deze stof heeft een bloedzuiverende werking en zorgt ervoor dat urinezuur wordt afgevoerd en ontstekingen worden geremd. Heel heilzaam bij jicht, reumatische aandoeningen en ischias. De combinatie aan al deze geneeskrachtige eigenschappen van de kruiden-inhoudsstoffen maken aftreksels van Berk een anti-reumatisch medicijn

 

Over flavonoïden:

Een plant maakt flavonoïden om de groei te reguleren en om zich te beschermen tegen zon en hitte. Ze geven kleur aan bloemen, planten, groenten, fruit en bevinden zich vooral in het buitenste gedeelte van de plant en in fruit vooral in de schil. (Daarom is het beter het meeste fruit met schil te eten.)

Met de felle kleur trekken ze insecten aan voor de bestuiving en met een vaak bitter smaak weren ze plantenetende insecten af.

Anno 2012 zijn er door wetenschappelijk onderzoek meer dan 6000 soorten aan flavonoïden ontdekt.

Flavonoïden werken goed samen met vitamine C. Ze versterken elkaars werking. Hierdoor ontstaat een ontstekingsremmende werking en kunnen ze bacteriën en virussen bestrijden. Flavonoïden hebben een wetenschappelijk bewezen werking als antioxidant en een sterke preventieve werking tegen hart- en vaatziekte. Daarnaast wordt er wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de anti kanker werking van deze stofjes.

Omdat flavonoïden gevoelig zijn voor verhitting is het beter om groenten maar heel kort te koken. Verder hebben flavonoïden veel zonlicht nodig om te worden gevormd. Hoe meer zonlicht een plant krijgt hoe hoger het de aanwezigheid van deze flavonoïden.

• Alle soorten oedeem
• Om steentjes of gruis in de nieren en de blaas te voorkomen
• Bij een blaasontsteking
• Als je gevoelig bent voor een ontsteking aan de blaas, nierbekken of urinebuis en dit wil voorkomen
• Bij jicht, reumatische aandoeningen, ischias
• Om het lichaam te ontdoen van afvalstoffen
• Als adjuvans* bij eczeem, dauwworm, acne, huiduitslag

In de volksgeneeskunde wordt Berk-blad gebruikt bij koorts en griep, om de bloeddruk en hormonen te reguleren, om de weerstaand te verhogen en bij een zwakke spijsvertering- en leverwerking. Dit laatste is o.a. te danken aan de bittere smaak van de blaadjes want een bittere smaak in de mond activeert de spijsvertering.

 

Het gebruik van Berkenblad is algemeen erg veilig in gebruik. Maar bij oedemen door nier en/of hartfalen mogen preparaten van Berk alleen op arts voorschrift worden gebruikt. Als je medicijnen gebruikt tegen hartritmestoornissen, hartglycosiden, lithium, kalium drijvende diuretica, kalium sparende diuretica en astma overleg je eerst met je arts of je Berkenblad mag gebruiken.